Μία από τις σημαντικότερες παραμέτρους στους δρόμους ταχύτητας – sprint -είναι η τεχνική του τρεξίματος. Η κάλυψη μιας απόστασης στον ελάχιστο χρόνο απαιτεί μια όσο το δυνατόν μεγαλύτερη οριζόντια ταχύτητα. Η ταχύτητα αυτή εξαρτάται άμεσα από την ελαστικότητα, την ευκινησία, τις μέγιστες δυνάμεις, αλλά και τις αποτελεσματικές προσπάθειες του αθλητή κατά την επαφή του με το έδαφος.
Αν και η παραγωγή οριζόντιας ταχύτητας είναι το κλειδί της επιτυχίας στα sprint, εντούτοις η επίτευξη οριζόντιας δύναμης ΔΕΝ είναι το κρίσιμο ζητούμενο και απαραίτητη προϋπόθεση. Είναι βέβαια εξαιρετικά σημαντική παράμετρος στην φάση της επιτάχυνσης (0-40m), αλλά από την στιγμή που θα έχει επιτευχθεί η μέγιστη ταχύτητα, αυτό που θα πρέπει να μας απασχολήσει είναι η κάθετη μετατόπιση στο χώρο.
Για να καταλάβουμε το πρόβλημα ας θυμηθούμε τους Νόμους του Newton, οι οποίοι μας λένε ότι για να αλλάξει μια ταχύτητα, θα πρέπει να εξασκηθούν δυνάμεις προς την κατεύθυνση εκείνη που εμποδίζει την ανάπτυξη της ταχύτητας. Στην περίπτωσή μας αυτό θα μπορούσε να αποτυπωθεί ως εξής:
Επομένως κατά την διάρκεια ενός δρόμου ταχύτητας, στα πρώτα μέτρα (φάση επιτάχυνσης), ο αθλητής θα πρέπει να καταβάλλει μέγιστη προσπάθεια, ως προς την οριζόντια δύναμη, για να πετύχει την όσο το δυνατόν ταχύτερη μεταβολή στην ταχύτητά του από την στάση (V=0), έως την μέγιστη τιμή (Vmax). Από την στιγμή αυτή και έπειτα, η μεταβολή της ταχύτητας είναι μηδενική, αφού ο αθλητής παύει να επιταχύνει, άρα και η Οριζόντια Δύναμη που καταβάλλει ο αθλητής είναι και αυτή ισόποση. Η απάντηση στο γιατί συμβαίνει αυτό, σίγουρα δεν έχει να κάνει με τις ικανότητες του αθλητή να καταβάλλει μέγιστες δυνάμεις προς την οριζόντια κατεύθυνση, αφού αυτό ούτως ή άλλως εξακολουθεί να το πράττει, μιας και διατηρεί την μέγιστη ταχύτητά του.
Άρα, η λύση που αναζητάμε βρίσκεται στην κάθετη μετατόπιση που συμβαίνει κατά την διάρκεια του τρεξίματος, αφού το τρέξιμο αποτελείται από διαδοχικές εναλλαγές στην κατεύθυνση (οριζόντιες και κάθετες), που διακόπτονται από τις χρονικές επαφές με το έδαφος. Και σ’ αυτή τη περίπτωση πάντως, έχει εφαρμογή η παραπάνω εξίσωση τροποποιημένη προς την Κάθετη Δύναμη:
Γίνεται κατανοητό ότι και στις δύο περιπτώσεις, η παράμετρος του Χρόνου Επαφής με το Έδαφος λειτουργεί ως ανασταλτικός παράγοντας στην αύξηση των ζητούμενων δυνάμεων, άρα της τελικής παραγόμενης ταχύτητας.
Η ανάπτυξη των ικανοτήτων που θα επιφέρουν την αύξηση της ταχύτητας έχει αναφερθεί σε προηγούμενα άρθρα, οπότε εδώ θα μας απασχολήσει η μηχανική του τρεξίματος και θα αναφέρω στατιστικά στοιχεία που αναφέρονται άμεσα στην βελτίωση της απόδοσης.
Σε αναλύσεις της τεχνικής του τρεξίματος αθλητών υψηλού επιπέδου, έχουν παρατηρηθεί γενικά οι ακόλουθες διαφορές σε σχέση με αθλητές χαμηλότερων επιδόσεων:
1. Οι καλύτεροι αθλητές, δείχνουν την ικανότητα να πετυχαίνουν κάμψη του πρόσθιου κνημιαίου, καθ’ όλη τη διάρκεια της κυκλικής κίνησης του ποδιού αιώρησης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την καλύτερη και ταχύτερη εκτέλεση της κάμψης του ισχίου και του γονάτου με αποτέλεσμα τελικά μεγαλύτερης συχνότητας.
2. Οι καλύτεροι αθλητές, δείχνουν αυξημένες ικανότητες στην εφαρμογή της δύναμης κατά τη φάση της προώθησης (ταχύτερη εκτέλεση) και πετυχαίνουν μικρότερους χρόνους επαφής με το έδαφος. Υψηλού επιπέδου sprinters χρειάζονται μόλις 0.09sec χρονική επαφή με το έδαφος για να εκτελέσουν μια απόσταση 2.35cm και να πετύχουν μια ταχύτητα καλύτερη των 11m/sec με συχνότητα διασκελισμών 4.7 – 5/sec.
3. Οι καλύτεροι αθλητές, εμφανίζουν εξαιρετικά αυξημένες ικανότητες στην έκκεντρη δύναμη και πετυχαίνουν να έχουν μειωμένη κάθετη μετατόπιση κατά τη διάρκεια του τρεξίματος στη φάση της πτήσης. Το κέντρο βάρους του σώματός τους δεν ξεπερνά τα 2cm σε κάθετη μετατόπιση. Το αποτέλεσμα είναι η ταχύτερη οριζόντια κίνηση.
4. Οι καλύτεροι αθλητές επιπλέον, εμφανίζουν κατά την χρονική στιγμή της έναρξης της πτήσης του διασκελισμού, μεγαλύτερη γωνία στον διαχωρισμό των ισχίων (μεγαλύτερη των 90°) και στην έκταση των ισχίων (ελαφρά μικρότερη των 180°) και μικρότερες γωνίες στην κάμψη του γονάτου στη φάση αιώρησης και κάμψης του ισχίου (άρση του γονάτου πριν την επαφή με το έδαφος). Αυτό είναι αποτέλεσμα μεγαλύτερης κινητικότητας και ελαστικότητας των παραπάνω αρθρώσεων.
Οι παρακάτω σχηματικές παραστάσεις αναδεικνύουν το “ΣΩΣΤΟ” και “ΛΑΘΟΣ” στην τεχνική του τρεξίματος κατά τη φάση της μέγιστης ταχύτητας:
ΕΙΚΟΝΑ 1
Στη φάση απογείωσης το πόδι δεν πρέπει να τεντώνει τελείως, αλλά λυγίζει ελαφρά κάνοντας γωνία 139° – 154° . Η ιδανική γωνία της κνήμης με το έδαφος είναι 45°, ενώ ο κορμός γέρνει ελαφρά προς τα εμπρός σχηματίζοντας γωνία 15° (Εικόνα 1.).
ΕΙΚΟΝΑ 2
Κατά τη φάση στήριξης, η κάμψη του ισχίου κάτω από το γλουτό είναι η μικρότερη δυνατή στους καλλίτερους sprinters φτάνοντας τις 20° – 30° δείχνοντας ότι έχουν εξαιρετική δύναμη στους δικέφαλους μηριαίους. Η μικρότερη γωνία επιτυγχάνεται ευκολότερα όταν κατά την αιώρηση ο αθλητής εκτελεί και κάμψη του πρόσθιου κνημιαίου, βοηθώντας έτσι τους μυς του δικέφαλου με τον γαστροκνήμιο να κρατήσουν το πόδι στην μικρή γωνία. Παρατηρείστε επίσης ότι στη χρονική στιγμή της πλήρους κάμψης το γόνατο του ποδιού αιώρησης βρίσκεται στο ίδιο ύψος με το γόνατο του ποδιού στήριξης, χωρίς να αφήνει “να φαίνεται κενό” ανάμεσα στα δύο ισχία (Εικόνα 2.).
ΕΙΚΟΝΑ 3
Στη συνέχεια το πόδι αιώρησης έρχεται μπροστά και “περνάει” σε ύψος πάνω από το αντίθετο γόνατο (ένδειξη ότι η δύναμη και η συνεργασία δικέφαλου και πρόσθιου κνημιαίου είναι άριστη) φέρνοντας το γόνατο ψηλά. Η ταχύτητα αυτής της εναλλαγής εξαρτάται άμεσα από την γωνία κάμψης του ισχίου που περιγράψαμε παραπάνω. Όσο μικρότερη είναι αυτή η γωνία (και διατηρείται) τόσο μεγαλύτερη είναι και η ταχύτητα εναλλαγής των ισχίων (Εικόνα 3.).
ΕΙΚΟΝΑ 4
Τελικά, η υψηλότερη θέση του γονάτου και η κάμψη του πρόσθιου κνημιαίου, θα έχουν ως αποτέλεσμα την δυναμική κίνηση “αρπάγματος” ή “μαστιγώματος” αν προτιμάτε, από το πόδι που είναι μπροστά και που θα εκτελέσει την επόμενη επαφή με το έδαφος. Στην αντίθετη περίπτωση το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό, μιας και η κίνηση του ποδιού οδεύει προς το έδαφος και την απλή στήριξη, αφαιρώντας έτσι την αρχική φάση της προωθητικής κίνησης (Εικόνα 4).
ΕΙΚΟΝΑ 5.
Επιπλέον, ο κίνδυνος να πατήσει ο αθλητής πιο μπροστά από το κέντρο βάρος του απ’ ότι πρέπει είναι αρκετά πιθανός, με αποτέλεσμα να προκαλέσει δυνάμεις αντίθετες στη φορά του τρεξίματός του με αποτέλεσμα να επιβραδύνει (Εικόνα 5).
Η κατανόηση και εφαρμογή της σωστής τεχνικής τρεξίματος για τον sprinter είναι πρωταρχικής σημασίας για να μπορέσει να πετύχει υψηλές επιδόσεις. Σε επόμενο άρθρο θα αναφερθώ σε ειδικές ασκήσεις που ενδείκνυται προκειμένου να βελτιώσει ένας sprinter τη δρομική τεχνική του και κατ’ επέκταση την ταχύτητά του.